Bir dönem İstanbul'un kentsel dokusundaki değişimin aktörleri yangınlar olmuştur. 19. yüzyılda yabancı mimar ve şehir planlama uzmanlarının projeleriyle başlayan planlama girişimi taşları yerinden oynattı. Tamamen yıkılmasa da bazı vakıf yapılarının avluları herkesin yararlanabileceği türden küçültülerek ya da başka yerlere taşınarak dönemin yangın yeri düzenlemeleri hayata geçirildi. Bu planlama yaklaşımını öncesindeki kent dokusundan ayıran temel özellik, çıkmaz sokaklardan arındırılmış ve birbirini dik açıyla kesen sokak sistemiydi. Yeni sistemde planlama, yol üzerindeki parsellerin 1/4'ü bedelsiz bırakılarak gerçekleştirilmiştir. Yirminci yüzyılın başlarında, özellikle 1908'den hemen sonra, kenti yok eden yangınların kapladığı alanların büyüklüğüne ek olarak, bu dönemdeki planlamalarda yapı adaları arasındaki geniş caddeler ve meydanlar gibi alanların büyüklüğü de artmıştı. Böyle bir planlamanın yapılabilmesi ise ancak kamulaştırma ile mümkün olmuştur. Böylece planın öngördüğü yeni sokak ağı üzerinde kalan binalar kamulaştırılarak kaldırılmıştır. İşte bu durumun bir örneği olan 1911 Aksaray Yangını sonrasında hazırlanan istimlak projesine göre 50 vakıf binasından 21'i aynen yıkılmıştır.
Abstract
For a period, fires were the actors of the change in the urban fabric of Istanbul. In the 19th century, the planning initiative, which was initiated by the projects of foreign architects and urban planning experts, has moved the stones. Although not completely demolished, the fire place regulations of the period were put into practice by downsizing the courtyards of some foundation buildings in kind that could be benefited by everyone or by moving them to other places. The main feature that distinguished this planning approach from the preview urban fabric was the street system which was free from dead-end streets and intersecting each other at right angles. The planning in the new system was carried out by leaving 1/4 of the parcels on the road free of charge. At the beginning of the 20th century, especially right after 1908, in addition to the size of the areas covered by the fires that destroyed the city, , the size of the spaces such as wide streets and squares between the building blocks had increased in the plannings of this period. The ability to carry out such planning was only possible through expropriation. Thus, the remaining buildings on the new street network envisaged by the plan were expropriated and removed. Here, according to the expropriation project prepared after the 1911 Aksaray Fire, which is an example of this situation, 21 of the 50 foundation buildings were destroyed in kind.