Bu makale, kırsal yerleşimleri değerlendirmek için bir yöntem olarak peyzaj kimliği fikrine odaklanmaktadır. Makale, peyzaj kimliği fikrini tartışmakta ve TÜBİTAK tarafından desteklenen bir araştırma projesi kapsamında geliştirilen bir metodolojiyi tanıtmaktadır. Bu araştırma projesinin amacı, peyzaj kimliği parametrelerini tanımlamak, peyzaj kimliği indekslerini bulmak için nicel bir yöntem geliştirmek ve Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde peyzaj kimliği özelliklerinin mekansal dağılımını göstermektir. Araştırma kapsamında 30 köy peyzaj kimliği parametrelerine göre iki ana bileşen altında analiz edilmiştir; fiziksel bileşenler (doğal ve yapılı özellikler) ve sosyal bileşenler
(sosyoekonomik ve sosyokültürel özellikler). Makalede, Afyonkarahisar'dan iki köyün, İlyaslı ve Ortapınar'ın peyzaj kimliğinin değerlendirilmesi, aynı bölge içinde iki farklı kimliği temsil etmeleri nedeniyle sunulmuştur. Araştırma sonucunda her yerleşimin yerel koşullara bağlı olarak kendine özgü peyzaj kimliği göstergelerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırma aynı zamanda kırsal yerleşimlerin peyzaj kimliğinin birden fazla parametrenin birleşimi olduğunu ve sadece alanların jeofiziksel gerçeklerine bakılarak tanımlanamayacağını, aynı zamanda kimliğin ana etmenlerinden biri olan sosyal parametreleri de içerdiğini göstermektedir. Kırsal arazi kullanımları ve tarımsal üretim biçimleri ve bunların sosyal yapı üzerindeki etkileri, coğrafi bir ortamda bariz farklılıklar olsa da aynı kimlik özelliklerini üretebilmektedir. Bu durum, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik parametrelerin peyzaj kimliğinin temel bileşenlerinden biri olarak değerlendirilmesi gerektiğini kanıtlamaktadır.
Abstract
This article focuses on the idea of landscape identity as a method to evaluate rural settlements. The article discusses the idea of landscape identity and introduces a methodology that was developed in the context of a research project supported by TUBİTAK. The aim of this research project was to define landscape identity parameters, to develop a quantitative method to find landscape identity indices, and to show the spatial distribution of landscape identity features in the Aegean Region of Turkey. In the context of the research 30 villages were analyzed according to landscape identity parameters under two main components; physical components (natural and built characteristics) and social components
(socioeconomic and sociocultural characteristics). In the article, evaluation of the landscape identity of two villages from Afyonkarahisar, İlyaslı and Ortapınar, is presented as they represent two different identities within the same region. As a result of the research, it was found that each settlement has unique landscape identity indicators related to local circumstances. The research also shows that landscape identity of rural settlements is the combination of multiple parameters and it can not be described only by looking at geophysical realities of the sites but also the social parameters as one of the main drivers of the identity. The rural land uses and agricultural production styles and the effects of these on the social structure may produce the same identity attributes although there are an obvious differences in a geographical setting. This situation proves that social-cultural and social-economic parameters should be evaluated as one of the primary components of landscape identity.