Beykoz Kundura’nın Dönüşen Mekânsal Kimliği: Kamusallık, Erişilebilirlik ve Endüstriyel Mirasın Yeni Biçimleri
1Siena Üniversitesi, Sosyal Siyasal ve Bilişsel Bilimler Bölümü, Doktora Sonrası Araştırma Görevlisi
Mimar.ist Dergi 2025; 25(83): 73-78 DOI: 10.14744/mrst.2025.43531
Tam Metin PDF (Turkish)

Bu makale, İstanbul’un önde gelen endüstriyel miras alanlarından biri olan Beykoz Kundura’nın 2005 yılında gerçekleşen özelleştirilmesinden günümüze uzanan dönüşüm sürecini analiz etmektedir. Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde sanayi üretiminin önemli merkezlerinden biri olan Beykoz Kundura, günümüzde film prodüksiyonlarına ev sahipliği yapan bir plato, sanat galerileri ve yaratıcı endüstrilere yönelik etkinliklerin gerçekleştirildiği bir kültür kompleksi kimliğine bürünmüştür. 1990’lardan itibaren hız kazanan neoliberal politikaların etkisiyle şekillenen özelleştirme süreci, 2005 sonrasında özel sermayenin mekânsal müdahaleleriyle ivme kazanmış; bu müdahaleler, alanın endüstriyel kimliğinden uzaklaşarak yaratıcı endüstrilere tahsis edilmesine yol açmıştır. Bu dönüşüm, mekânın kamusal erişilebilirliği ile toplumsal aidiyet duygusu arasında çeşitli gerilimler üretmiş; kamusal, yarı kamusal ve özel alanlar arasındaki sınırların yeniden inşasına neden olmuştur.
Bu çalışma, özel ve kamusal alanlar arasındaki ilişkiler bağlamında kültürel miras alanlarının erişilebilirliğini olanaklı kılan mekânın çok işlevli ve çok katmanlı kullanım biçimlerini teşvik ederek erişilebilirlik açısından çeşitli alternatif yolları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dönüşüm süreci, her ne kadar yarı kamusal bir yeniden işlevlendirme girişimi olarak değerlendirilebilse de, elde edilen bulgular Beykoz Kundura örneğinde mekânsal kimlik ile kolektif hafıza arasındaki ilişkinin eleştirel biçimde tartışılmasına zemin hazırlamaktadır. Çalışma, niteliksel araştırma yöntemlerinden sosyal ağ analizi, yarı yapılandırılmış görüşmeler ve yerinde gözlem tekniklerini kullanarak Beykoz Kundura’nın dönüşümünü erişilebilirlik ve kamusallık perspektiflerinden incelemektedir.


Industrial Heritage Beyond Privatization: Public, Private and Semi-Public Access and the Transformation of Spatial Identity at Beykoz Kundura
1
Mimar.ist Dergi 2025; 25(83): 73-78 DOI: 10.14744/mrst.2025.43531

Abstract

This article examines the transformation of Beykoz Kundura, a prominent industrial heritage site in Istanbul, from its privatization in 2005 to the present. Initially an industrial production center during the Ottoman and early Republican periods, Beykoz Kundura has been repurposed into a cultural venue with film studios, art galleries, and creative industry events. The post-2005 shift, driven by private investment, transitioned the site from industrial origins to creative industries. This transformation has created tensions between public access and collective memory, prompting initiatives to establish an identity bridging semi-public and private spaces. Cultural activities targeting diverse audiences and a public exhibition hall within the complex have facilitated exploration of various semi-public and public usage and accessibility options. The findings highlight alternative strategies developed by stakeholders to ensure cultural heritage accessibility, navigating dynamics between private and public spaces. While these activities can be seen as a semi-public transformation initiative, the process also generates critical discourse on Beykoz Kundura's spatial identity and its connection to collective memory. This study uses social network analysis (SNA), semi-structured interviews, and field observations to investigate the site's transformation from perspectives of accessibility.