Bu makale, ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) tarafından yayınlanan uluslararası doktrin belgelerinde yansıtıldığı şekliyle, kültürel mirasın korunmasında uyarlanabilir yeniden kullanımın gelişimini incelemektedir. Çalışma, 1964 Venedik Tüzüğü ile başlayarak, ilk yıllarda açıkça belirtilmese de uyarlamalı yeniden kullanımın tarihi binaların korunması için nasıl yavaş yavaş yerleşik bir yöntem haline geldiğinin izini sürmektedir.
Araştırma, metin madenciliği tekniklerini kullanarak “uyarlamalı yeniden kullanım”, “dönüşüm”, “dönüştürme” ve “yeniden geliştirme” gibi anahtar terimleri tanımlıyor ve bunların ICOMOS belgelerinde kullanımını analiz ediyor. Çalışma, uyarlanabilir yeniden kullanımdan ilk kez 2003 Endonezya Mirası Koruma Tüzüğü'nde açıkça bahsedildiğini ve 2013 Burra Tüzüğü gibi daha sonraki belgelerde daha ayrıntılı olarak tanımlandığını ortaya koymaktadır. 2013 Burra Tüzüğü, uyarlanabilir yeniden kullanımın kapsamlı bir tanımını sunmuş ve bir alanı yeni kullanımlara uyarlarken yapısal unsurlarına ve kültürel önemine saygı göstererek minimum müdahaleyi vurgulamıştır. Çin'deki Miras Alanlarının Korunmasına ilişkin 2015 İlkeleri de dahil olmak üzere daha sonraki belgeler, uyarlanabilir yeniden kullanım müdahalelerini miras değerleriyle ilişkilendirmiş ve 2017 ICOMOS-IFLA Miras Olarak Kırsal Peyzajlara İlişkin İlkeler, uyarlanabilir yeniden kullanımı daha geniş kültürel ve çevresel çerçevelere entegre etmiştir. ICOMOS'un doktrinel belgelerini analiz eden bu makale, zaman içinde uyarlanabilir yeniden kullanımın daha geniş etkileri hakkında fikir vermekte ve miras değerlerinin, yapısal kapasitenin ve çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan duyarlı yaklaşımların korunmasına öncelik veren kılavuz ilkeleri vurgulamaktadır.
Abstract
The article examines the evolution of adaptive reuse in cultural heritage conservation as reflected in international doctrinal documents published by ICOMOS (International Council on Monuments and Sites). Beginning with the 1964 Venice Charter, the study traces how adaptive reuse, though not explicitly mentioned in the early years, gradually became an established method for preserving historic buildings.
Using text mining techniques, the research identifies key terms as “adaptive reuse,” “transformation,” “conversion,” and “redevelopment,” and analyzes their usage across ICOMOS documents. The study finds that adaptive reuse was first explicitly mentioned in the 2003 Indonesia Charter for Heritage Conservation and was further defined in later documents such as the 2013 Burra Charter, which provided a comprehensive definition of adaptive reuse, emphasizing minimal intervention when adapting a site to new uses while respecting its structural elements and cultural significance. Later documents, including the 2015 Principles for the Conservation of Heritage Sites in China, linked adaptive reuse interventions to heritage values and 2017 ICOMOS-IFLA Principles Concerning Rural Landscapes as Heritage further integrated adaptive reuse into broader cultural and environmental frameworks. By analyzing ICOMOS’s doctrinal documents, the article provides insights into the broader implications of adaptive reuse over time, highlighting guidelines that prioritize the preservation of heritage values, structural capacity, and environmentally, economically, and socially sensitive approaches.