İklim Krizi Karşısında Kırsal Mirastan Alınabilecek Dersler
Zeynep Eres1 , Koray Güler2
1İTÜ, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul
2MSGSÜ, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul
Mimar.ist Dergi 2023; 23(75): 51-64
Son yıllarda etkilerini giderek daha fazla hissettiğimiz küresel iklim krizine dikkat çekmek amacıyla uluslararası toplumun çabaları yoğunlaştı. Kültürel miras ve çevre politikaları arasındaki sinerjiye vurgu yapan “2018 Avrupa Kültürel Miras Yılı” kutlamaları, 2019 yılında AB'nin doğal sermayesini geliştirmeyi ve vatandaşlarını çevresel risklerden korumayı amaçlayan “Avrupa Yeşil Mutabakatı ‘nın ilan edilmesi ve akabinde 2021 yılında Europa Nostra öncülüğünde ICOMOS'un katkılarıyla ’Avrupa'nın ortak mirasını Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın merkezine koyma” vurgusuyla hazırlanan “Avrupa Kültürel Miras Yeşil Belgesi ”nin ilan edilmesi bu çabaların önemli örnekleridir. Ayrıca, Avrupa Yeşil
“Uluslararası Anıtlar ve Sitler Günü” ICOMOS tarafından bu ve gelecek yıl için miras ve iklim çalışmalarına adanmıştır. 2022 yılının teması “Miras ve İklim”, bir sonraki yılın (2023) teması ise “Geleneksel Bilgi, İklim Eylemi ve Yenilikçi Dönüşüm” olarak belirlendi.
Binlerce yıllık kültürel birikimin şekillendirdiği ancak günümüzde büyük ölçüde unutulan ya da göz ardı edilen “geleneksel mimari yaklaşımların”, yapılı çevrelerin ve inşaat sektörünün doğadaki ekolojik dengeyi gözeterek kaynakların, enerjinin ve suyun verimli kullanıldığı, atıkların azaltıldığı bir dönüşüm sürecine geçmesi için önerilen “ekolojik/sürdürülebilir/yeşil mimarlık ilkeleri” ile kesiştiği pek çok konu var. Bu makale, geleneksel mimarinin doğaya duyarlı ve iklim dostu hafızasını hatırlatmayı ve iklim krizinin olumsuz etkilerini azaltmayı hedefleyen günümüzün ekolojik, yeşil ya da sürdürülebilir mimarlık pratiği için çıkarılabilecek dersleri tartışmayı amaçlamaktadır. “Avrupa Kültürel Miras Yeşil Kitabı “nda yer alan çerçeve dikkate alınarak, literatürde bahsi geçen ekolojik/sürdürülebilir mimarlık ilkeleri ile geleneksel mimarlık kültürünün benzerlikleri ve ortak özellikleri tespit edilmiştir. Bu bağlamda “geleneksel miras odaklı sürdürülebilirlik ilkeleri”, iki temel grupta sınıflandırılmıştır: “Çevreye ve iklime uyum” ve ‘Yerel halkın desteklenmesi, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve kaynakların etkin kullanımı’. Bu sınıflandırma alt başlıklarla detaylandırılmış ve Türkiye'de iklim adaptasyonu için geleneksel miras birikimine odaklanan vakalarla örneklendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: İklim krizi; kırsal miras; çevre politikaları
Lessons from Rural Heritage in the Face of Climate Crisis
Zeynep Eres 1
, Koray Güler 2
1ITU, Faculty of Architecture, Department of Architecture, Istanbul
2MSGSU, Faculty of Architecture, Department of Architecture, Istanbul
Mimar.ist Dergi 2023; 23(75): 51-64
The efforts of the international society have intensified in order to draw attention to the global climate crisis, the effects of which we have been feeling more and more in recent years. The celebration of “2018 European Year of Cultural Heritage”, which emphasizes the synergy between cultural heritage and environmental policies, and the announcement of “The European Green Deal” in 2019, which aims to develop the EU’s natural capital and protect its citizens from environmental risks, and the subsequent declaration of the “European Cultural Heritage Green Paper” in 2021, prepared with the contribution of ICOMOS under the leadership of Europa Nostra with the emphasis on “putting Europe’s shared heritage at the heart of the European Green Deal” are important examples of these efforts. Furthermore, the
“International Day of Monuments and Sites” is dedicated to heritage and climate studies by ICOMOS for this and next year. The theme for 2022 is “Heritage and Climate”, and the next year’s (2023) theme is “Traditional Knowledge, Climate Action & Innovative Transformation”.
There are many issues where “traditional architectural approaches”, which have been shaped by thousands of years’ cultural accumulation but today it has been largely forgotten or ignored, intersect with “the principles of ecological/sustainable/green architecture” recommended for the built environments and the construction industry to shift a transformation process in which resources, energy, and water are used efficiently and waste is reduced by considering the ecological balance in nature. This article aims to remind the nature-sensitive and climate-friendly memory of traditional architecture and to discuss lessons that can be learned for today’s ecological, green, or sustainable architectural practice that aims to reduce the negative effects of the climate crisis. Considering the framework in the “European Cultural Heritage Green Paper”, the similarities and common features of the ecological/sustainable architectural principles mentioned in the literature and the traditional architectural culture have been determined. In this context, “traditional heritage-oriented sustainability principles”, are classified into two basic groups: “Adaptation to the environment and climate” and “Supporting the local people, improving living conditions and effective use of resources”. This classification was elaborated with sub-titles and exemplified with the cases, focusing on the accumulation of traditional heritage for climate adaptation in Turkey.
