20. yüzyılın ortalarında İstanbul'un yeniden inşası iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşama Fransız kentsel tasarımcı Henri Prost tarafından yürütülmüştür. Bir yıl süren ekip çalışması ve analizlerin ardından 1937'de kamusal açık alanların (espaces libres) yol ağlarıyla birbirine bağlanmasından oluşan yoğunlaşma planını sundu. Plan, herkes için daha iyi ve hijyenik bir yaşam, kadınlar için daha iyi bir yaşam, daha konforlu bir yaşam, kent çeperinde yeni ve daha sağlıklı mahallelerin oluşturulması, eski mahallelerde kentsel yıkımlar ve bunların yeniden inşası ve hızlı bir ulaşım sistemini hedeflemektedir. Bir dizi kamusal park ve çevresindeki tesislerle, ulaşım, hijyen ve estetiğin yanı sıra kültürel ve sosyal dönüşüm için sosyal yeniden varoluş, kentsel yenileme için yeni bir senaryoydu. Yeni ve modern bir yaşam senaryosuna sahip olan Espaces libres, modern Türk toplumunda sekülerleştirici bir etki yaratarak kadın ve erkekleri aynı kamusal alanda bir araya getirdi.
İkinci aşamada, siyaset Ankara'dan İstanbul'a geri döndü ve Türk planlamacılar tarafından yapılan bir dizi revizyonun ardından, kentsel yeniden yapılanma Başbakan Adnan Menderes tarafından yönetildi. Yeni ekonomik düzende “Küçük Amerika” olma söyleminin uzantısı Amerikan yaşam tarzı ve yeni tüketim kalıplarıdır. Kentsel yeniden yapılanma yıkım, hız-hızlılık ve sermaye birikimi ile birleşerek karakterize olmuştu. Kısacası, kalkınmacı ekonomi yoluyla yaratıcı bir yıkımdı.
Abstract
The mid-20th century reconstruction of Istanbul has been conducted in two phases. The first phase was led by French urban designer Henri Prost. Following a year-team-survey and analyses, in 1937 he submitted his plan de concentration consisted of connecting public open spaces (espaces libres) via network of roads. The plan aims a better and hygienic life for all, a better life for women, a more comfortable life, the formation of new and healthier neighborhoods at the urban periphery, urban demolitions in old neighbourhoods and their reconstruction, and a rapid transportation system. With a series of public parks and surrounding facilities, it was a new script for social re-existence, urban regeneration for cultural and social transformation along with transportation, hygiene, and aesthetics. Espaces libres, with a new and modern life scenario, had secularising effect in the modern Turkish society - bringing men and women in the same public space.
In the second phase, the politics shifted back from Ankara to Istanbul, and following a period of revisions by Turkish planners, the urban reconstruction has been led by PM Adnan Menderes. In the new economic order, the extension of the discourse of being «the Little America» is the American life style and new patterns of consumption. The urban reconstruction had been characterized by destruction, speed-rapidity and combined with the accumulation of capital. In short, it was a creative destruction via developmentalist economy.